DOOR JUDITH HOGEWEG - DECEMBER 2020

Van ouderschap wordt wel gezegd dat het het mooiste én het zwaarste is wat je kan overkomen. Hoewel zulke algemeenheden niet voor iedereen opgaan, zal het voor veel ouders wel herkenbaar zijn. Een kind hebben brengt grote gevoelens met zich mee. Grote liefde, grote frustratie, misschien grote pijn, bijvoorbeeld als het niet goed gaat met je kind. Je voelt je verantwoordelijk om je kind zo goed mogelijk groot te brengen. Je kind is van jou afhankelijk, en dat voelt heftig, in positieve en in negatieve zin.

Eindeloos verantwoordelijk?
Maar hoe ver moet dat eigenlijk gaan, die verantwoordelijkheid? Als kinderen klein zijn, kost het zorgen misschien best veel energie, maar voelt het ook ‘natuurlijk’ om er voor je kinderen te zijn. Maakt je tweejarige er een puinhoop van in huis? Dan kruip je op je knieën rond om duplo, speelmaïs, knuffelbeesten en broodkorsten te verzamelen. Zuchtend weliswaar, maar zonder dat het knelt of wringt. Het hoort erbij, denk je. En als je kind acht is, en hij vindt het moeilijk om zijn huiswerk te maken, dan ga je er samen voor zitten, desnoods elke dag. Ook dat hoort erbij. En je veertienjarige dochter ’s avonds laat van een feestje halen? Je moppert eens wat, maar doet het toch, omdat het erbij hoort.

Maar wat als je kinderen niet echt kind meer zijn? Ik tref in mijn werk geregeld ouders van (jong)volwassen kinderen, die worstelen met deze vraag. Een moeder die gek wordt van de troep die haar twintigjarige in huis achter laat, en eigenlijk wil dat ze op kamers gaat, zodat ze haar huis weer voor zichzelf heeft. Of neem de vader wiens 22-jarige zoon ernstige psychische problemen heeft en die het hier heel vaak en heel lang met zijn vader over wil hebben. Mag deze vader zeggen: nu niet, het is me te veel? Met de kans dat zijn zoon zich nog slechter gaat voelen? Of een andere moeder, die haar kinderen altijd heeft behoed voor al te grote rampen door van alles voor hen te regelen, maar dat niet langer kan en wil opbrengen. Ze vertelt me hoe dat voorheen ging. Was haar zoon ergens gestrand met een lege OV-kaart en zonder geld? Zij stapte in de auto om haar zoon te halen. Moest haar dochter zich inschrijven voor een studie? Zij zocht uit hoe ze dat moest doen en herinnerde haar dochter er vijf keer aan. Nu mijn cliënte zelf veel op haar bordje heeft en vindt dat haar kinderen meer voor zichzelf moeten zorgen, komt er gesputter. Ze voelen zich door haar in de steek gelaten.

De redder in nood
Als ik mensen hierover spreek, blijkt er vaak een schuldgevoel mee te spelen. Het vervelende gevoel dat je geen goede ouder bent als je óók voor je eigen belangen gaat. Door het schuldgevoel blijf je helpen, ook als het eigenlijk niet meer juist voelt, als je eigenlijk vindt dat je kind zijn eigen verantwoordelijkheid moet gaan nemen, op eigen benen moet gaan staan. Je bent het zorgen eigenlijk wel zat. Natuurlijk blijf je evenveel van je kind houden, je wil alleen niet meer alles voor hem of haar opknappen.

Als je te lang doorgaat met geven en helpen, dan ligt teleurstelling op de loer. Je raakt mogelijk teleurgesteld in de keuzes van je kind, in de eigenschappen die je kind heeft of juist ontbeert. Misschien raak je ook teleurgesteld in wat je terugkrijgt van je kind. Misschien vind je dat je kind te weinig rekening met je houdt. Of dat hij of zij meer begrip voor jou zou moeten hebben. Als dat gebeurt, dan raken de rollen omgedraaid. Dan ga je denken dat je kind je iets terug zou moeten geven. Maar dat is niet zo. Ouderschap is per definitie éénrichtingsverkeer.

Je eigen antwoord vinden
Op een bepaalde manier is het jammer dat we geen overgangsrituelen meer hebben, een vast moment waarop je van een kind verandert in een volwassene. Een moment waarop je als kind weet: nu moet ik het zelf doen. En waarop je als ouder weet: nu is mijn taak volbracht.

In onze realiteit is het niet zo duidelijk. Het is een veel vager en geleidelijker proces, en het is daardoor ook meer zoeken. Maar stapsgewijs wordt de relatie gelijkwaardiger, en sta je uiteindelijk als twee volwassenen naast elkaar. In die overgangsfase is het belangrijk om te stoppen met het overnemen van taken van je kind en in plaats daarvan vragen te gaan stellen. ‘Wat ga je hieraan doen?’, ‘Wat is je plan?’, ‘Hoe ga je dit aanpakken?’. Je kan tips of adviezen geven, maar alleen als je kind daarvoor open staat.

Het overdragen van de verantwoordelijkheid kan erg moeilijk zijn, zeker als het niet zo goed gaat met je kind. Maar het is nodig, ook als je kind problemen heeft of vastloopt. Het gaat niet over loslaten of je betrokkenheid verliezen. Het gaat erom dat ‘het zweet op de juiste rug’ komt te staan, dat degene die de verantwoordelijkheid heeft (je volwassen kind) ook de kans krijgt deze te dragen.

Je doet wat in je vermogen ligt om je kind een goede start in het leven te geven. En op een gegeven moment zit het werk erop, dan heb je je kinderen grootgebracht. Hopelijk kan je dan tevreden terugblikken, met het gevoel dat je gegeven hebt wat je kon (wat ook zo is). Misschien vind je dat je dingen anders had moeten doen, dat kan spijtig zijn. Maar in beide gevallen: het werk zit erop, je kind is geen kind meer.

Nieuws

GOED VOOR JE PRIVACY
Villa Uitzicht zet ZIVVER in om vertrouwelijke informatie veilig te versturen. LEES MEER